D at veiligheid een kostbaar goed is, bewijst de aandacht die er vanuit alle kanten van de markt voor dit onderwerp is, ook in de steiger- en bekistingsbranche. De Nederlandse Arbeidsinspectie organiseert acties rondom steigers, bouwliften, rolsteigers en bekistingen, er verschijnen nieuwe A- bladen en de Richtlijn Steigers wordt binnen- kort weer geüpdatet naar aanleiding van veranderingen in de Eurocode. "Het maakt dui- delijk dat het bieden van een veilige tijdelijke Veiligheid in de bouw is een kostbaar goed en staat dan ook hoog op de agenda van de VSB. Om het gewenste veiligheidsniveau te halen, moet er wel nog het nodige gebeuren. Daarbij begint het met veiligheidsbewustzijn. "Dat veiligheidsbesef is er echter niet van de ene op de andere dag", aldus branchemanager Gerard Westenbroek. VEILIGHEID begint bij bewustzijn GER ARD WESTENBROEK OVER HET BEL ANG VAN VEILIGHEID 24 VAKBL AD 4 2022 Auteur Martin Franke, Beta Public Relations B.V. / VSB BV 4-2022_Veilig werken.indd 24BV 4-2022_Veilig werken.indd 24 19-12-22 10:2519-12-22 10:25 werkplek op hoogte volop in beweging is", aldus Westenbroek. "Er blijkt echter meer nodig te zijn dan alleen aandacht, want onder de economische omstandigheden komt het regelmatig voor dat concurreren op prijs belangrijker is dan het garanderen van veilig- heid. Het kan dan ook zomaar voorkomen dat in de hele keten de verantwoordelijkheid voor veiligheid wordt doorgeschoven naar de volgende partij. Een opdrachtgever, die verantwoordelijk is voor veiligheid, legt die verantwoordelijkheid net zo gemakkelijk neer bij zijn toeleveranciers." Veiligheid lijkt soms niet verder te gaan dan de portemonnee van de opdrachtgever toelaat. Uiteraard begint veilig- heid bij de leveranciers; die moeten een veilig product leveren. Maar in de praktijk wordt er té vaak gezocht naar goedkopere alternatieven. VER ANTWOORDELIJKHEID Het draait daarbij allemaal om handhaving. Op de bouwplaats weten alle medewerkers het wel, maar veilig werken doet men lang niet altijd. Er moet dus worden gecontroleerd in plaats van gedoogd. Westenbroek: "Door initiatieven zoals de Richtlijn Steigers is de laatste jaren het veiligheidsniveau in de bouw en industrie meer naar elkaar gegroeid. Toch blijft er een groot verschil in de manier waarop veiligheid in beide branches wordt beleefd. Met alle regels die als het ware bovenop elkaar worden gestapeld, is de kans op schijnveilig- heid groter geworden. In het woud van regels WA ARBORGREGELING ALS KEURMERK Het is dit jaar twintig jaar geleden dat het bestuur van de VSB herkende dat een erkennings- regeling gebaseerd op kwaliteit, veiligheid en de VSB-statuten noodzakelijk was. Sinds 2004 voldoen alle leden van de VSB aan deze waarbor- gregeling, die geldt als keurmerk voor kwaliteit en veiligheid. In de waarborgregeling zijn nor- men en eisen vastgelegd waaraan bestaande en nieuwe leden moeten voldoen. Montagebedrij- ven (steigermonteurs, ondersteuningsmonteurs en betonbekisters) die in aanmerking komen voor de Waarborgregeling van de VSB moeten voldoen aan de eisen van de Veiligheids Check- list Aannemers (VCA) en de uitgangspunten van de VSB-statuten. Bovenal dient het proces van kwaliteitsbeheer- sing binnen het bedrijf te zijn gewaarborgd. Om de drie jaar wordt dit getoetst door een externe deskundige. Gerard Westenbroek: "Boven- staande geldt natuurlijk niet alleen voor montagebedrijven maar ook voor alle andere VSB-leden. Ook zij moeten voldoen aan de uitgangspunten van de statuten en beschikken over een gewaarborgd proces van kwaliteits- beheersing. Dankzij periodieke toetsingen kunnen we de zekerheid bieden dat elk lid van de VSB in staat is om veilig te werken, kwaliteit levert en werkt met aantoonbaar geschoold personeel op een niveau dat hoger ligt dan de wettelijke minimumeisen." 1 Gerard Westenbroek, foto: Louis Meulstee 2 Sluishuis in de steigers 25 VAKBL AD 4 2022 BV 4-2022_Veilig werken.indd 25BV 4-2022_Veilig werken.indd 25 19-12-22 10:2519-12-22 10:25 is er altijd wel één te vinden waarmee je duide- lijk kunt maken dat je als opdrachtgever of opdrachtnemer alles hebt gedaan om onveilige situaties te voorkomen. Daarmee wordt voor- bijgegaan aan het aller-belangrijkste aspect: het besef bij de gebruiker dat veiligheid boven alles moet staan. Daarom moet dit thema voortdurend op de agenda staan." Aan mede- werkers veiligheids? lms laten zien, ze continu informeren en op de hoogte houden van ontwikkelingen, het ontwikkelen van nieuwe richtlijnen ? alles moet erop gericht zijn de veiligheid zo veel mogelijk te bevorderen.ROL LEVER ANCIER Veiligheid draait daarmee vooral ook om bewust- zijn; het besef dat het eigen gedrag en dat van anderen de veiligheid op en rond de bouwplaats kan beïnvloeden. Dat bewustzijn leeft als geen ander bij leveranciers van producten en diensten die van het veilig werken op hoogte hun specia- lisme hebben gemaakt. Welke veiligheidsmaat- regelen bieden zij aan de klant en de uiteindelijke gebruiker? Bekend zijn de gebruiksvoorschrif- ten, de tekeningen en berekeningen die voor steigers verplicht zijn, maar er is meer. Leveranciers investeren bijvoorbeeld veel in kennisoverdracht naar gebruikers en proberen zo te voorkomen dat zij zelfstandig aanpassingen door voeren. Daarnaast worden op de bouw- plaats ook presentaties gegeven, waarin wordt aangegeven hoe men op een veilige manier kan werken met de geleverde arbeidsmiddelen. KETENINTEGR ATIE Er wordt dus het nodige gedaan om het veilig gebruik van steigers, hoogwerkers en beton- bekistingen te stimuleren. Daarnaast besteden de VSB-leden veel aandacht aan ketenintegra tie, waardoor het veiligheidsbewustzijn zich breder 3 Teunus Turm, bron: DOK A Nederland. B.V. Met alle regels die bovenop elkaar worden gestapeld, is de kans op schijnveiligheid groter geworden 26 VAKBL AD 4 2022 BV 4-2022_Veilig werken.indd 26BV 4-2022_Veilig werken.indd 26 19-12-22 10:2519-12-22 10:25 over de bouwketen verspreid en gepro? teerd wordt van wederzijdse kennis en er varing. "In het beste geval kan dat er voor zorgen dat sneller en e? ciënter wordt gewerkt, en daar- mee kosten worden bespaard. Al in een zeer vroeg stadium zitten VSB-leden met opdracht- gevers aan tafel om mee te denken over oplossingen. Daardoor kan er ook worden nage- dacht over de inzet van alternatieve methoden, technieken en hulpmiddelen die voor bepaalde situaties wellicht goedkoper of e? ciënter zijn zonder afbreuk te doen aan veiligheid." VEILIGHEIDSBEWUSTZIJN Door op die manier meer in processen te denken, wordt veiligheid een vast onderdeel van het bouwproces, maar daarmee is de bouw nog niet veiliger. Minstens zo belangrijk is het bewustzijn in alle delen van de organisatie dat veiligheid is vereist. "Door alles vast te leggen, weet je nog niet zeker of het op de werkvloer inderdaad veiliger wordt", aldus Westenbroek. "Je zult daar ook concreet uitleg moeten geven, want een betonbekister wéét in veel gevallen niet wat de gevolgen van onveilig gedrag zijn. Het uitleggen is dus minstens zo belangrijk als het creëren van regels. En die uitleg is niet alleen belangrijk voor de betonbekister of de timmerman, maar ook voor het middenkader. Als de bekister door- drongen is van veiligheid en daarop wijst, kan het zo zijn dat zijn baas, die er minder bewust mee bezig is, opdracht geeft door te blijven werken. Het moet dus van onder én van boven komen. Toch is het veiligheidsbesef er niet van de een op de andere dag. Dat heeft tijd nodig. Daarom moet er zo vroeg mogelijk mee worden begonnen en continu aandacht aan worden gegeven. Op die manier raakt de bouw langzaam doordrenkt van het veiligheids bewustzijn." 4 Massabeton, bron: DOK A Nederland B.V. NIEUWE RICHTLIJNEN Dankzij de expertise in diverse VSB-commissies kan de vereniging gebruikmaken van de meest recente kennis en deskundigheid. Die deskun- digheid uit zich in onder meer de Richtlijn Steigers en de Richtlijn Betonbekistingen en Ondersteuningsconstructies. Er wordt nu ge- werkt aan nieuwe richtlijnen voor andere arbeidsmiddelen die door VSB-leden worden aangeboden. Hierbij kan worden gedacht aan hangbruginstallaties en rolsteigers. Westenbroek: " Voor de totstandkoming van deze richtlijnen wordt de kennis aangedragen vanuit de speci eke VSB-commissies. Naast aspecten zoals het ontwerp, de uitvoering en het gebruik van de arbeidsmiddelen wordt ook ingegaan op de opleiding en scholing die nodig zijn voor de montage en het gebruik. Uiteindelijk willen we hiervoor bij de Stichting Veilig Werken op Hoogte (SVWOH) ook werkkamers laten inrichten, zodat de cirkel helemaal rond is: de kennis is vastgelegd, de opleidingen zijn geregeld, de examens liggen vast en de deskun- digheid van gebruikers en monteurs kan objectief worden getoetst." GER ARD WESTENBROEK OVER VSB VSB is, behalve op het gebied van veiligheid, actief op andere fronten, zoals scholing, kennisoverdracht en communicatie. Meer daarover staat in het interview ' Veiligheid het bestaansrecht van VSB' met Gerard Westenbroek uit 2021. Het uitleggen is dus minstens zo belangrijk als het creëren van regels 27 VAKBL AD 4 2022 BV 4-2022_Veilig werken.indd 27BV 4-2022_Veilig werken.indd 27 19-12-22 10:2519-12-22 10:25