Gedurende een groot aantal jaren heeft grondwater en bodemmateriaal door deze breuken in de oorspronkelijk ondoorlaatbare grondlagen een weg gevonden naar een holte in de mijngang. Daarbij kan ook het stijgende mijnwater een rol hebben gespeeld. Deze combinatie van factoren heeft uiteindelijk geleid tot het optreden van een 'sinkhole'; een plotselinge verzakking van de bovengrond.

Met het oog op de veiligheid heeft de VvE de constructie na de verzakking voortdurend gemonitord. Daaruit is gebleken dat de veiligheid op geen enkel moment in het geding is geweest.

Winkelcentrum 't Loon bevindt zich direct boven een gebied waar tot het midden van de jaren 50 mijnwinning heeft plaatsgevonden. Precies onder 't Loon ligt de begrenzing van de voormalige mijn, met lokaal een zeer ondiepe winning van circa 90 m. Na beëindiging van de mijnwinning heeft men het mijndak gecontroleerd laten instorten, hetgeen tot verticale en schuine breuken in de bovenliggende bodemlagen heeft geleid. Gebleken is tevens dat de mijn niet geheel is ingestort, maar dat een holte is achtergebleven.

Het doorsijpelen van grondwater en bodemmateriaal door de oorspronkelijk ondoorlatende, maar na het instorten van de mijn vervormde en gebarsten grondlagen, maakte een verticaal transport van bodemmateriaal mogelijk. Aangetoond is dat de achtergebleven openingen in de oorspronkelijke mijngang zich met materiaal uit de lagen daarboven hebben gevuld. Het effect van de 'lekweg' naar de mijngang is mogelijk versterkt door het stijgende mijnwater dat de afgelopen jaren het niveau van de mijn bereikte. Het geleidelijke proces van het doorsijpelen van grondwater en bodemmateriaal verklaart de jarenlange verzakking van de grond onder 't Loon en daarnaast het ontstaan van een sinkhole. Deze geringe grondverzakking betekent echter niet dat mocht worden verwacht dat er zich een sinkhole zou voordoen.

In de periode tussen 31 augustus en 2 december 2011 werd in Winkelcentrum 't Loon in Heerlen in toenemende mate scheurvorming geconstateerd in enkele kolommen. Nauwgezet monitoren wees uit dat er sprake was van lokale instabiliteit in de ondergrond. Na het verzakken van de kolom op 2 december is de Vereniging van Eigenaren gestart met onderzoeken naar de oorzaak van de verzakking. Met het oog op de veiligheid heeft de VvE de constructie voortdurend gemonitord. Daaruit is gebleken dat de veiligheid op geen enkel moment in het geding is geweest. Alle meetgegevens zijn direct en voortdurend met de gemeente Heerlen gedeeld. De Vereniging van Eigenaren heeft vanaf de eerste signalen in de zomer van 2011 de gemeente Heerlen nauw betrokken bij de ontwikkelingen. De gemeente wilde niet samen met de VvE een onderzoek naar de oorzaak laten doen. De VVE heeft al op 7 februari 2011 haar eerste bevindingen met de gemeente gedeeld. Vanzelfsprekend is de gemeente ook uitvoerig in kennis gesteld van de onderzoeksopzet van het vervolgonderzoek. Zoals afgesproken worden alle onderzoeksgegevens thans ter beschikking gesteld aan de gemeente en ook stelt de VVE haar terrein beschikbaar voor eventueel aanvullend onderzoek.

Herbouw

Onmiddellijk na de sloop van een deel van het winkelcentrum heeft de eigenaar kenbaar gemaakt zo spoedig mogelijk te willen herbouwen. Inmiddels wordt er gewerkt aan een concreet bouwplan.

Op www.onderzoektloon.nl zijn diverse rapporten en documenten beschikbaar. Ook staat er een animatie die de problematiek inzichtelijk maakt.