EUROPESE HERZIENING CPR LEIDT OOK TOT HERZIENING VAN GEHARMONISEERDE PRODUCTNORMEN Als gevolg van de evaluatie en herziening van de Construction Products Regulation (CPR), de Europese Bouwproductenverordening, heeft de Europese Commissie besloten om ook alle verzoeken tot normalisatie opnieuw te beschouwen. Elke geharmoniseerde norm die wordt opgesteld of herzien, moet voortaan aansluiten op het herziene wettelijke kader. Voorheen werden deze aanvragen 'mandaten' genoemd, onder de oude Richtlijn Bouwproducten en de toenmalige Richtlijn voor Normalisatie. Nieuwe productnorm voor constructieve prefab betonproducten 1 Toepassing prefab betonproducten in Wonderwoods Utrecht (foto: Taco van den Broek) 28 VAKBLAD 3 2025 Auteur Taco van den Broek, Taco2b, voorzitter CEN/TC 229, adviseur duurzaamheid en techniek IJB-Groep H et eerste mandaat, M100, werd in 1994 door de Europese Commissie gepubli- ceerd voor met name prefab construc- tieve betonproducten. Dit mandaat is opge- steld onder de Construction Products Directive (CPD), de Bouwproductenrichtlijn. Ondanks de invoering van de CPR (305/2011) ? gepubli- ceerd in 2011 en van kracht sinds 2013 ? is dit mandaat zoals vele anderen nooit aangepast. In de jaren daarna heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie een aantal belangrijke uitspraken gedaan over de manier waarop geharmoniseerde normen toegepast moeten worden. Ook werd onderzocht hoe de CPR in de praktijk functioneert. Het gevolg was dat de ontwikkeling en herziening van geharmoni- seerde normen volledig stil kwam te liggen. Deze situatie heeft uiteindelijk geleid tot een herziening van de CPR (2024/3110), die in december 2024 is gepubliceerd in het Euro- pese Staatsblad (OJEU) en per 8 januari 2026 wordt geimplementeerd. VERZOEK TOT NORMALISATIE Ook de bestaande mandaten moesten worden herzien. Omdat mandaat M100 nog stamde uit de tijd van de oude richtlijn, werd al snel duide- lijk dat dit als een van de eerste aangepakt moest worden. Deze herzieningen gebeuren binnen het zoge- noemde!CPR-Acquis-proces, dat per product - groep wordt uitgevoerd. In dit proces inventa- riseert een expertgroep met leden uit alle lidstaten ? ingesteld door de Europese Com- missie ? welke essentiële productkenmerken in een geharmoniseerde norm moeten worden BV 3-2025_Nieuwe productnorm prefab betonproducten.indd 28BV 3-2025_Nieuwe productnorm prefab betonproducten.indd 28 05-09-2025 13:1005-09-2025 13:10 Nieuwe productnorm voor constructieve prefab betonproducten 29 VAKBLAD 3 2025 opgenomen. Zo moet aangetoond kunnen wor- den dat een product voldoet aan de eisen die in de verschillende lidstaten gelden. Aanvankelijk liep dit CPR-Acquis-proces parallel aan de herziening van de CPR zelf. Met de publicatie van de CPR 2024/3110 worden de CPR-Acquis-processen voortgezet binnen het kader van de herziene verordening. De uitkomst van het CPR-Acquis-proces is een formeel verzoek van de Europese Commissie aan CEN een geharmoniseerde norm (of nor- men) op te stellen: het standaardisatieverzoek (Standardisation Request = SR). Zodra dit verzoek is geformuleerd, wordt het verspreid binnen CEN. Daar wordt een ad-hoc- groep samengesteld die beoordeelt of de gevraagde norm haalbaar is. Ook levert deze groep commentaar op het concept van het SR. Zodra het SR is gepubliceerd gelden er harde deadlines om tot publicatie van een hEN te komen. GEHARMONISEERDE PRODUCTNORM (HEN) Tussen eind 2023 en juni 2024 hebben CEN/TC 177, de Europese normcommissie voor geauto- claveerd cellenbeton en van lichtbeton met open structuur en CEN/TC 229, de Europese normcommissie voor vooraf vervaardigde (con- structieve) betonelelementen, het concept standaardisatieverzoek becommentarieerd en daarmee het fundament gelegd voor de herzie- ning van de geharmoniseerde productnormen. De nieuwe productnorm voor vooraf vervaar- dige betonproducten zal de bestaande struc- tuur van normen onder CEN/TC 229 aanzienlijk veranderen. CEN/TC 229 heeft eind 2023 besloten om één geharmoniseerde norm te ontwikkelen voor alle producten die onder haar scope vallen. Deze aanpak zal toekom- stige herzieningen e"ciënter maken: er hoeft slechts één hEN te worden bijgewerkt, in plaats van 27 afzonderlijke normen. Bovendien zal het exclusieve gebruik van gedateerde ver- wijzingen de rechtszekerheid en de algehele consistentie verder verbeteren. Omdat de inhoud van een geharmoniseerde norm in principe onder verantwoordelijkheid van de Europese Commissie valt, beperkt de nieuwe hEN zich tot wat strikt noodzakelijk is om aan het standaardisatieverzoek M/609 te voldoen. De Europese Commissie heeft bepaald dat een geharmoniseerde productnorm geen norma- tieve verwijzing mag bevatten naar Europese normen met nationale bijlagen. Dit geldt dus voor de EN 206 Beton. Die norm is namelijk niet geharmoniseerd en verwijst naar nationale aanvullingen, waardoor hij niet eenduidig toe- pasbaar is in alle lidstaten. Ook de!Eurocodes!mogen niet worden gebruikt om essentiële productkenmerken te de?nië- ren, omdat bepaalde parameters daarin ook openstaan voor nationale invulling. In de bij de!prestatieverklaring (DoP) bijgevoegde documentatie mogen wél berekeningen op basis van de Eurocodes worden toegevoegd. Het standaardisatieverzoek bevat een uitbrei- ding ten aanzien van karakteristieken voor dangerous substances en een uitgebreide paragraaf over duurzaamheid van bouwwer- ken en de milieu-impact van bouwproducten. Voor beton en prefab betonelementen bete- kent dit: ? Dat!EN 16757, de Europese PCR voor beton,!wordt verplicht bij het opstellen van!Environmental Product Declarations (EPD's). Indien er eisen gesteld worden aan dergelijke karakteristieken moeten deze worden toegevoegd aan de CE-markering en prestatieverklaring. ? Dat EN 16637 delen 1 en 2 moeten worden gebruikt voor uitloging. De huidige productnormen bevatten ook eisen die niet binnen de nieuwe geharmoniseerde norm passen. Denk aan voorschriften voor ontwerp of montage van de elementen. Deze worden ondergebracht in een aparte, niet- geharmoniseerde norm, EN 18262. CEN/TC 229 probeert de ontwikkeling van deze niet- VVaannddaaaagg 2277 ggeehhaarrmmoonniisseeeerrddee pprroodduuccttnnoorrmmeenn ((hhEENN''ss)) NNiieett ggeehhaarrmmoonniisseeeerrddee nnoorrmm ((EENN 1133336699 CCoommmmoonn RRuulleess)) EENN 1166775577 ccPPCCRR EENN 220066 BBeettoonn EENN 1166337700 VVBBUU EENN 11999900,, EENN 11999922 ee..vv EEuurrooccooddee MMoorrggeenn EEeenn ggeehhaarrmmoonniisseeeerrddee pprroodduuccttnnoorrmm ((EENN 1188119900)) NNiieett ggeehhaarrmmoonniisseeeerrddee nnoorrmm ((EENN 1188226622)) EENN 1166775577 ccPPCCRR EENN 220066 BBeettoonn EENN 1166337700 VVBBUU EENN 11999900,, EENN 11999922 ee..vv.. EEuurrooccooddee ss OOnnddeerr-- sstteeuunneennddee nnoorrmmeenn ((bbiijjvv.. tteesstteenn)) EENN 1166663377 UUiittllooggiinngg 2 Schematische weergave van de transitie naar de nieuwe geharmoniseerde norm (bron: Taco2b) BV 3-2025_Nieuwe productnorm prefab betonproducten.indd 29BV 3-2025_Nieuwe productnorm prefab betonproducten.indd 29 05-09-2025 13:1005-09-2025 13:10 30 VAKBLAD 3 2025 geharmoniseerde norm zoveel mogelijk gelijk- tijdig met de hEN te laten lopen, zodat er een geheel van norm is. TIJDSPAD Het tijdspad voor de totstandkoming van de geharmoniseerde productnorm is zeer ambiti- eus, maar CEN/TC!229, CEN en de Europese Commissie zetten alles op alles om het proces te laten slagen. De herziene CPR (2024/3110) is op 18 decem- ber 2024 gepubliceerd en trad 20 dagen later o"cieel in werking, op 8 januari 2025. Het gevolg is dat daardoor de nieuwe CPR op 8!januari 2026 in alle lidstaten van kracht is. Het tijdspad ziet er als volgt uit: ? februari 2025! ? ontwerp van de geharmoni- seerde norm (EN 18190) gereed ? april 2025!? verzending van het ontwerp (prEN) naar CEN; start Franse en Duitse ver- taling en beoordeling door de HAS-consul- tant namens de Europese Commissie ? 24 juli 2025! ? start van een (beperkte) com- mentaarronde* ? 16 oktober 2025!? verwerking van redactio- nele opmerkingen; gelijktijdige aanvraag bij CEN en de lidstaten om de formele stem- ming over te slaan* ? uiterlijk 15 november 2025!? publicatie van de geharmoniseerde norm (hEN) ? december 2025!? publicatie in het Publica- tieblad van de EU (OJEU) (Uiterlijk 7 januari 2026) ? ca. mei 2027 einde co-existentieperiode * Omdat het standaardisatieverzoek nog onder de CPR 305/2011 is ingediend, moet de EN 18190 vóór de implementatie van de nieuwe CPR in het OJEU gepubliceerd zijn. Deze implementatie wordt eind 2025 ver- wacht. Daardoor is er geen ruimte voor een formele stemming en kunnen in de commen- taarronde geen technische opmerkingen worden ingediend. Zoals eerder genoemd maken ook de eisen rond milieu-impact deel uit van het normalisatiever- zoek. Het gevolg is dat EN 18190 normatieve verwijzingen kent naar EN 16757. Misschien dat dit voldoende is, maar een publicatie in het OJEU van EN 16757 wordt niet uitgesloten. Gelukkig sluit EN 16757 goed aan op de basis- norm voor het opstellen van EPD's, namelijk!EN 15804+A2. TOT SLOT Zowel de geharmoniseerde normen (EN 18190!en!EN 16757) als de aanvullende niet- geharmoniseerde norm EN 18262 moeten min of meer gelijktijdig beschikbaar zijn. In die aan- vullende norm komen onder andere de regels voor ontwerp en montage van prefab elemen- ten aan bod ? onderwerpen die niet binnen het kader van de geharmoniseerde norm vallen. De verwachting is dat deze eind van het derde kwartaal van 2025 voor commentaar wordt gepubliceerd. In deze norm mogen geen aan- vullende essentiële kenmerken worden opge- nomen, noch bepalingsmethoden van de bestaande essentiële kenmerken. Als er voor eind 2025 geen publicatie plaats- vindt in het OJEU, zou dat een grote tegenslag betekenen: er zou dan minstens drie, en waar- schijnlijk vijf jaar vertraging ontstaan voordat een nieuwe hEN kan worden aangenomen. Het hele CPR-acquis-proces met bijbehorend standaardisatieverzoek zou dan opnieuw moe- ten worden gestart, ditmaal volgens de vereis- ten van CPR 2024/3110. Gedurende deze peri- ode zouden de verouderde normen de wettelijke basis blijven voor CE-markering en DoP's, waardoor het gebruik van nieuwe ont- wikkelingen zou worden verhinderd. Als het tijdschema wordt gehaald, krijgt de industrie een herziene en bijgewerkte hEN onder de huidige CPR (305/2011). De eisen voor indicatoren voor het aardopwarmingsver- mogen (GWP), het digitale productpaspoort (DPP) en de conformiteitsverklaring, die ver- eisten zijn van de nieuwe verordening 2024/3110, zullen niet van toepassing zijn tij- dens de geldigheidsduur van deze nieuwe hEN. Dit geeft de industrie de tijd om zich goed voor te bereiden op deze toekomstige verplichtin- gen, terwijl zij al met een geactualiseerde reeks normen werkt. Als het tijdschema wel gehaald wordt zal CEN/ TC 229 aan de Europese commissie verzoeken de co-existentieperiode van standaard 12 maanden met 6 maanden op te rekken naar 18 maanden. 3 Het gebouw van de Europese Commissie in Brussel (foto: Dimitri Svetsikas / Pixabay) 4 Prefab funderingsbalken (foto: IJB Groep) BV 3-2025_Nieuwe productnorm prefab betonproducten.indd 30BV 3-2025_Nieuwe productnorm prefab betonproducten.indd 30 05-09-2025 13:1005-09-2025 13:10