Volgend jaar (2024) is het 200 jaar geleden dat de Britse metselaar Joseph Aspdin een patent verkreeg op het door hem ontwikkelde portlandcement. Deze uitvinding betekende de doorbraak van de toepassing van beton, dat tot op de dag van vandaag veruit het meest toegepaste bouwmateriaal ter wereld is. Tijd voor de erfgenamen om alvast de voorbereidingen te starten voor een groots feest, zou je zeggen.

In het huidige klimaat van het streven naar 100% circulariteit en CO2-reductie, is daar echter weinig aanleiding voor. Ook al heeft beton per m3 een lage CO2-uitstoot, er wordt heel veel van gebruikt, waardoor de totale hoeveelheid CO2-uitstoot ook aanzienlijk is. Een groot deel van die CO2-uitstoot komt tot stand tijdens de productie van het halffabricaat portlandcementklinker, door zowel het calcinatieproces als de daarbij gebruikte fossiele brandstoffen. De zoektocht naar alternatieve, CO2-arme bindmiddelen die niet op portlandcementklinker zijn gebaseerd, is in volle gang en soms zelfs succesvol. Maar ook de producenten van portlandcementklinker zitten niet stil en beloven binnen afzienbare termijn forse uitstootreducties. Eén gegeven staat daarbij vast: het nieuwe beton van morgen is anders dan het oude beton van vandaag en gisteren. We doen het hele proces over. Portlandcement bleek tijdens de industriële revolutie in de 19e eeuw hét ideale bindmiddel om lokaal gewonnen, steenachtige materialen aan elkaar te lijmen. Met het aldus verkregen beton konden bouwwerken van uiteenlopende sterkte en vormen en met een lange levensduur worden gemaakt. De uitvinding enkele decennia later van het gewapend beton, door de Franse tuinman Joseph Monier, betekende de definitieve doorbraak. Vanaf nu werden constructies met steeds grotere overspanningen mogelijk. In de 20ste eeuw werd beton zelfs wereldwijd het meest toegepaste bouwmateriaal, waarmee mede de stijgende welvaart na de Tweede Wereldoorlog mogelijk werd.
Aan het eind van het vorige millennium tekende zich echter een omslag in populariteit af. De gevolgen van klimaatverandering werden zichtbaarder en voelbaarder en broeikasgassen zoals CO2 werden aangemerkt als hoofdoorzaak. In de zoektocht naar de grote veroorzakers van die CO2-uitstoot kwam ook de betonbouw in beeld. Wereldwijd werd het aandeel van beton in de CO2-uitstoot op 8% geschat en portlandcement nam hiervan ongeveer 80% voor zijn rekening. Moesten we beton voortaan maar boycotten of waren er nog klimaatvriendelijker oplossingen met beton mogelijk?