PROJECTGEGEVENS Project : Selectieve Onttrekking IJmuiden Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Opdrachtnemer: Van Hattum en Blankevoort Grond-/baggerwerk: Van den Herik Installatietechniek (bediening en besturing): Vialis / Visser & Smit Hanab Staalconstructies en bewegingswerk: Spie Contractvorm: Design & Construct (UAV-GC 2005) Opdracht verleend: augustus 2021 Bouwwerkzaamheden: oktober 2022 tot eind 2024 Geplande oplevering: medio 2025 4 VAKBL AD 4 2023 Auteur Marijn van der Hoog, Van Hattum en Blankevoort ? Jos den Hollander, Van Hattum en Blankevoort ? Coen Smets, Betoniek / Aeneas Media 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 404-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 4 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 GROOTSTE ZOUTDAM TER WERELD ZOVEEL MOGELIJK PREFAB UITGEVOERD Selectieve Onttrekking IJmuiden 1 S electieve Onttrekking IJmuiden vanuit de lucht; de pijlers staan nu nog op het Arosa Sun-terrein 5 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 504-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 5 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 H et sluizencomplex in IJmuiden heeft sinds de komst van de Zeesluis IJmuiden in 2022 de grootste zeesluis ter wereld. Het complex is een van de belangrijkste en meest drukbevaren routes voor vaar verkeer tussen de Noordzee en de Nederlandse binnen - wateren. De nieuwe zeesluis is nog niet volledig in gebruik. Per schutting, komt er namelijk erg veel zout (zo'n 10.000 ton) in het Noordzeekanaal , soms wel tot aan het Amsterdam-Rijnkanaal. Dat is onwenselijk voor natuur, land- en tuin- bouw, koel- en/of proceswater voor industrie en drinkwater voorzieningen. Als de zoutdam eind 2024 functioneel in gebruik is, kan de in 2022 geopende nieuwe Zeesluis IJmuiden volledig worden ingezet. SELECTIEVE ONT TREKKING Om het zoete water te beschermen tegen ver - zilting, wordt zout water via een ingenieuze grotendeels betonnen constructie in een ge- creëerde vernauwing van het Binnenspuikanaal (fig. 2) terug naar de Noordzee afgevoerd, via het Spui- en Gemaalcomplex IJmuiden. Hierbij wordt gebruikgemaakt van het principe dat zout water zwaarder is dan zoet water. Het zoute water zakt naar de lokaal verdiepte zone in de waterbodem, gelegen voor de constructie voor selectieve onttrekking (SO). Tussen de SO- constructie en de ondergrond zijn drie grote openingen. Het zoute water wordt door deze openingen terug naar zee afgevoerd (spuien bij laag water, pompen bij hoog water). Het zoete water wordt juist tegengehouden door de dam en blijft in het Noordzeekanaal. De methode selectieve onttrekking is in Neder -land al eerder op kleine schaal toegepast bij het gemaal De Helsdeur in Den Helder. Gelet op de schaalgrootte, is de constructie bij IJmuiden zonder meer uniek te noemen. DE OPGAV E Het belangrijkste onderdeel van de totale opgave was het ontwerp en de realisatie van de SO-con - structie. Deze is circa 90 m breed en bestaat uit t wee pijlers, twee landhoofden, met daartussen drie betonnen scheidende wanden (fig. 4). Deze scheidende wanden reiken niet tot aan de bodem, waardoor er aan de onderzijde sleufvormige openingen overblijven. Bovenin het middendeel van de scheidende wand komt een grote beweeg - bare zakdeur, die toegang verleent aan (onder - houds)schepen om het Binnenspuikanaal op te k unnen varen voor onderhoud aan de kades en de pompinstallaties van het achtergelegen gemaal. Verder worden er vier grote vispassages gerealiseerd. Ook de bodembescherming van het Binnenspuikanaal en Noordzeekanaal behoort tot de opgave. Ter plaatse van de SO-constructie wordt de bodem plaatselijk flink verlaagd tot NAP -23 m: de zogenoemde zoutvang. WATERBOUWKUNDIG L AB Om de methode selectieve onttrekking optimaal te laten functioneren, is de geometrie en posi- tionering van het hele ontwerp ? van de SO- constructie, de vernauwing van het Binnen- spuikanaal en het bodemverloop ? erg bepalend. Aan de hand van diverse computer - simulaties (CFD) en schaalproeven in het waterbouwkundig laboratorium heeft Deltares het optimale ontwerp gemodelleerd en bepaald. De uitkomsten uit deze proeven zijn door Rijks - waterstaat voorgeschreven als absolute hydraulische randvoorwaarden. Zolang de ontworpen en gerealiseerde SO-constructie aan deze randvoorwaarden voldoet, is Rijks - waterstaat verantwoordelijk voor de hele werking van het principe van selectieve onttrekking. UIT VR A AG Bij de uitvraag heeft Rijkswaterstaat twee toprisico's gedefinieerd: functieverlies van het Binnenspuikanaal en optreden van zettings - vloeiing. Functieverlies Binnenspuikanaal Het Binnenspuikanaal heeft een aantal zeer In het Binnenspuikanaal van het sluizencomplex IJmuiden bouwt Van Hattum en Blankevoort in opdracht van Rijkswaterstaat aan de grootste 'zoutdam' ter wereld. De dam voorkomt door selectieve onttrekking van zout water verdere verzilting van het Noordzeekanaal en achterland, en daarmee negatieve effecten op natuur, land- en tuinbouw, industrie en het drinkwater. Om tijdens de bouw de veiligheid te maximaliseren en het functioneren van het Binnenspuikanaal zo min mogelijk negatief te beïnvloeden, worden vrijwel alle constructieonderdelen voorgebouwd op het naastgelegen voorbouwterrein. Met de grootste hijsbok van Europa worden ze straks op hun definitieve plek gezet. 2 Principe van Selectieve Onttrekking: het zware zoute water wordt door openingen onderin de constructie afgevoerd naar zee, het zoete water blijft achter in het Noordzeekanaal. 6 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 604-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 6 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 belangrijke functies. Het is een belangrijke afvoertak van water uit het achterland, dat via rivieren en het Amsterdam-Rijnkanaal en het Noorzeekanaal op dit kleine stukje water drukt. Ook heeft het kanaal een ecologische (vismigratie) en scheepvaartfunctie (voor onderhoud; geen vaarweg). Tijdens de gehele uitvoering moet daarom het risico worden ver- meden dat er functieverlies optreedt van het Binnenspuikanaal. Zettingsvloeiing De grondlagen in het specifieke gebied zijn gevoelig voor zettingsvloeiing. Dat is een geo- technisch gegeven van de locatiespecifieke samenstelling van de ondergrond. Zodra er tril- lingen optreden in de ondergrond, bijvoorbeeld bij het aanbrengen van funderingselementen zoals buispalen en damwandplanken, kan de korrelpakking van de grondlagen verweken doordat de waterspanning wordt verhoogd. Hierdoor ontstaat de kans op het afglijden, het rollen, van de grondlagen. Als dat eenmaal gebeurt, is het niet meer te beheersen. Naast deze toprisico's werden in de uitvraag tevredenheid van beheerder en omgeving als kansen gedefinieerd. ZOVEEL MOGELIJK PREFAB In de tenderfase is gekozen om de constructie - onderdelen zoveel mogelijk prefab uit te voeren op een voorbouwlocatie op het Arosa Sun-terrein, aan de noordkade van het Binnenspuikanaal en dichtbij de uiteindelijke positie van de SO- constructie. Met deze uitvoeringsmethode was het niet nodig om een zware en diepe bouwkuip te maken in het Binnenspuikanaal, waarmee direct de twee grote projectrisico's konden worden vermeden. Een bouwkuip had tot een gedeeltelijk functieverlies van het Binnen- spuikanaal kunnen leiden, maar ook de kans op zettingsvloeiing kunnen vergroten ten opzichte van de uiteindelijk gekozen methode. Bovendien is het geen prettige en veilige gedachte om personeel op grote diepte (NAP ?28 m) te laten werken, met het risico op (aan- vaar)schade en de hoge waterdruk op de bouwkuip. Een ander alternatief dat is overwogen, was het ter plekke maar zonder bouwkuip opbouwen van de pijlers en landhoofden, door kleinere ring- elementen 'in den natte' op elkaar te plaatsen en monteren. Dit bleek een te grote constructieve uitdaging, met name uit oogpunt van het kunnen 3 Zoutgehalte door spuisluizen zonder (boven) en met selectieve onttrekking (onder); met op de afbeelding links het Binnenspuikanaal 5 Overzicht voorbouwterrein 4 De SO-constructie bestaande uit twee pijlers, twee landhoofden, scheidende wanden en een zakdeur in het midden 7 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 704-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 7 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 garanderen van de voorgeschreven technische ontwerplevensduur van honderd jaar, conform Richtlijnen Ontwerp Kunstwerken (ROK) versie 1.4. GROOTSTE HIJSBOK VAN EUROPA De methode van zoveel mogelijk prefab op de voorbouwlocatie bouwen brengt een enorme gewichtsuitdaging met zich mee. Met name de twee pijlers zijn qua afmetingen en gewicht gigantisch. Die moeten nog wel even op zijn plek worden gehesen. Al in de tenderfase heeft Van Hattum en Blankevoort hier voor de samen- werking opgezocht met het Belgische bedrijf Scaldis, dat is gespecialiseerd in het op- en af- breken van zware offshore (staal)constructies. De ingezette hijsbok Gulliver (foto 6) is de grootste van Europa en heeft een hijscapaciteit van 4000 ton. Hoewel dus een aanzienlijke capaciteit, is gedurende het hele project veel aandacht besteed aan weight watching van de pijlers. De pijlers wegen namelijk circa 3000 ton en moeten op een bepaalde afstand van de kade worden opgepakt. Ook een strakke plan- ning van de werkzaamheden is cruciaal. De inzet van de Gulliver moest namelijk ruim een jaar van te voren worden vastgelegd. GEWICHTSREDUCTIE Het hele uitvoeringsplan staat of valt bij het kunnen optillen van de zwaarste onderdelen, de twee pijlers. In de tenderfase zijn daarom bewust bovenwaarden aangehouden, met name van het soortelijk gewicht van het beton en de hoeveelheid toe te passen wapening. Op deze twee punten kon gedurende het project inderdaad enige gewichtsreductie worden behaald. De geometrie van de pijlers was al voorgeschreven. De dikte van de buitenwanden is in het ontwerp door Van Hattum en Blanke - voort bepaald en zo slank mogelijk gehouden. Dat bleek uitdagend. Desondanks is bij de uitwerking van het ontwerp op de totale hoe - veelheid toegepast materiaal bespaard, en dus op duurzaamheid en kosten. Gedurende de hele uitwerking van het project zijn alle constructie - onderdelen altijd met voldoende marge onder het maximale hijsgewicht gebleven. Dat gaf alle betrokken projectpartners een comfortabel gevoel. T YPE BETON In het ontwerp is het toegepaste constructie - beton bepaald op C35/45. Het betonmengsel is samengesteld conform de ROK 1.4 en geldende NEN-normen. Het beton moet voldoen aan de milieuklassen XD3, XC4, XF4 en XS3. Daar van is XS3 (aantasting door chloriden uit zeewater, getijdenzone, spat- en stuifzone) het meest maatgevend. Omdat gewicht zo'n belangrijk onderdeel is in dit project, zijn door Van Hattum en Blankevoort aanvullende eisen gesteld aan de volumieke massa van het beton per stort. Als eerste zijn de massieve voeten van de verder holle pijlers gestort. Bij het storten daar van, zo'n 25% van het totale betonvolume van de pijlers, is bij elke betonmixer gecontroleerd of de volumieke massa van het geleverde beton binnen de gestelde randvoorwaarden bleef. KLIMBEKISTING Voor de pijlers en landhoofden is een klim- bekisting gebruikt (foto 7). Vanaf de voet gaat de klimbekisting elke slag 3,25 m omhoog. In totaal bestaat het stortplan van de pijlerwanden uit acht stortslagen (fig. 8). De wanden zijn circa 500 mm dik. Vanwege het volume en de warmteontwikkeling van het beton, treden inwendige spanningen op die tot scheur vorming kunnen leiden. Om de scheurwijdte te beheer - sen, is de werkwijze van CROW-CUR Rapport 1:2020 aangehouden. Uit kostenoverweging is niet gekozen voor het koelen van de beton- mor tel, maar voor het toepassen van extra wapening om de optredende spanningen op te kunnen vangen. 7 De pijlers, met sponning voor de wanden, zijn gestort met een klimbekisting De pijlers worden met de grootste hijsbok van Europa in een natte bouwkuip gehesen en uiteindelijk op staal gefundeerd 6 Gulliver, de grootste hijsbok van Europa bron: DEME 8 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 804-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 8 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 VOORBOUWLOCATIE Het Arosa Sun-terrein is vergroot en ingericht als voorbouwlocatie voor nagenoeg alle con- structieonderdelen, met als gevolg meer meters aan kademuur en een hogere belastbaarheid van het maaiveld (fig. 9). Dit tot tevredenheid van Rijkswaterstaat, de beheerder van het sluizencomplex. De buispalen van het nieuwe stuk kade zijn trillend ingebracht. Vanwege het risico op zettingsvloeiing zijn diverse waterspanningsmeters ingezet om de water- spanning te meten en monitoren tijdens het trillen. Deze geven aan de hand van signale - ringswaarden aan wanneer de spanning te hoog dreigt te worden. Het tijdelijk stoppen met trillen zorgt in dat geval voor een significante daling in de waterspanning. Vanwege het enorme gewicht van de pijlers, was het van belang de ondergrond van de voorbouwlocatie te versterken. Het zou echter zonde zijn om de pijlers op een paalfundering te zetten. Dat zou een verloren constructie hebben betekend. Bovendien zou het heien het risico op zettingsvloeiing aanzienlijk hebben ver - groot. Ook was het nodig om de combiwanden van het nieuwe stuk kade, vanwege het gewicht van de pijlers, diagonaal te verankeren. Daarbij zouden funderingspalen in de weg hebben gezeten. In plaats van het toepassen van een paal- fundering, is de grondconstructie van de voorbouwlocatie gewapend met een vezelnet gevuld met menggranulaat. Het gewicht van de pijlers en de scheidende damwanden wordt hiermee goed verspreid en de zetting treedt gelijkmatig op. De verticale ver vorming van de ondergrond is berekend en de zakking verliep volgens verwachting. Om deze kleine ver vor - mingen op te vangen, kon de klimbekisting niet altijd loodrecht omhoog en moest deze soms enkele millimeters worden bijgesteld. Zeker bij prefab luistert maatvoering erg nauw. Eenmaal op hun plek moeten de pijlers uiteraard wel een continue loodrechte lijn aanhouden binnen de gestelde toleranties. HIJSVOORZIENINGEN PIJLERS De pijlers worden straks opgetild door de hijsbok. Naast gewichtsreductie, is het goed verdelen van het gewicht over de hijspunten extreem belangrijk. De positie van de hijspunten heeft namelijk een direct gevolg voor het maximale hijsgewicht. Daarom zijn vooraf kaders en toelaatbare toleranties bepaald voor 8 Stortplan van de pijlers 9a P alenplan versterkte voorbouwlocatie (plattegrond) 9b Door snede ter plaatse van de voorbouwlocatie van de pijlers 0 06 007 0 08 010 2 03 2 05 207 4 10 4 11 412 413 414 415 416 417 S 50L- 03 S 50L - 0 4 S50L - 0 5 S 50L- 03 S 50L - 0 4 S50L - 0 5 B L03 0 06 007 0 0 8 010 2 0 3 2 05 207 4 10 4 11 412 413 414 415 416 417 S 50 L - 0 3 S 50 L - 0 4 S50 L - 0 5 S 50 L - 0 3 S 50 L - 0 4 S50 L - 0 5 B L0 3 F 2 G H H J J E 4 WT G 5 DL DL s ch i p 1 1 0 x 11 ,4 m F 1 F 4 F 3 PVR g estuurde boring ( Liander) d ers ( 2 50 kN ) h .o . h . c a . 15 m best aande gr outankers ha ndhaven bestaand verankeri ngsscherm h andhaven V gording HEB 360 op +0.400 voorbouwlocatie b ol d er s (2 50kN ) h. o. h . c a. 15 m Lo sw al 1 5 0 00 2 . 0 2 .0 N.A.P.+0, 000 m K.P. -0,400 m b.k. aanleg bodem- beschermin g -23m b.k. toekomstige zoutvang -25m 1: 5 Pv r gest uur de boring (Lian der) 15-stren gs anker systeemgrens werkgrens stal en buispaal ø1420x20 43° 4 7° stal en deksl oof B=1950 schaal: 1:500 9 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 904-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 9 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 de posities van de hijspunten. Bovenop de pijlers zijn twee hijsframes speciaal voor dit werk ont- worpen en geproduceerd, voor een eenmalige hijsbeweging (foto 11). De frames zijn circa 3 m hoog en hebben elk twee hijspunten, elk hijspunt is met elf hijsankers aan de pijler bevestigd. De langste hijsankers zijn circa 14,5 m lang. Dit zijn Gewi-staven die door sta- len mantelbuizen worden doorgekoppeld. Het aanbrengen moest zeer nauwkeurig gebeuren, met een steltolerantie van maximaal 1 à 2 mm. Naast de hijsframes, is een speciaal stelframe op maat gemaakt om de hijsankers per groep snel, efficiënt en nauwkeurig te stellen. Hiermee is veel bouwtijd gewonnen. Bij het monteren van het hijsframe worden de Gewi-staven op spanning gezet en aangetrokken op het frame met behulp van een vijzel. Daarmee wordt de verlenging uit de staaf gehaald, zodat dit tijdens het hijsen niet kan gebeuren. Voor het hijsen zelf worden de hijshaken van de hijsbok, de shackles met elk een maximale hijscapaciteit van 900 ton, aan het frame bevestigd. Om de schaalgrootte nog maar eens te benadrukken: de borgpennen in de hijshaken hebben een diameter van 440 mm en worden hydraulisch aangedreven (fig. 10). Nadat de pijlers op hun plek staan, wordt het hijsframe verwijderd. De uit de pijlers uitstekende hijsankers worden doorgeslepen en met beton afgewerkt. STELLEN VAN DE PIJLERS Voor het plaatsen van de pijlers wordt gewerkt met een natte bouwkuip vrij in het water. De pijlers worden tijdelijk op palen geplaatst. In de paal wordt onder water een paalkop gemaakt van gewapend onderwaterbeton. Daarop wordt een stalen plaat gemonteerd en ondergoten met grout. Op de plaat wordt een vijzel aangebracht. De pijler wordt met de hijsbok in de bouwkuip gehesen en tot circa 5 cm boven de vijzels gebracht. Ver volgens worden de vijzels uitgezet en nemen ze het gewicht van de pijler geheel over, zodat de kraan ontkoppeld kan worden. Per pijler zijn acht vijzelpalen met acht vijzels geïnstalleerd, verdeeld in drie hydraulische groepen, zodat de beste stabiliteit kan worden gegenereerd (driepoot). Hiermee wordt de pijler in het verticale vlak op de juiste positie gesteld. In het horizontale vlak wordt de pijler gesteld door middel van een lier-constructie. Onderin de voet zitten acht punten, met daaraan de lie - ren die via katrollen bovenop de bouwkuip worden aangetrokken (fig. 12). Na het stellen van de pijler wordt de ruimte tussen de onderzijde van de pijler en de op de waterbodem aangebrachte grindlaag opgevuld met grout. Na het ondergrouten worden de vijzels weer ingetrokken en worden de pijlers volledig gedragen door de ondergrond. De pijlers zijn dus 'op staal' gefundeerd. Om er voor te zorgen dat de pijlers niet meer kunnen verplaatsen nadat ze zijn gesteld, wordt aan de voor- en achterzijde plaatselijk onderwaterbeton aangebracht tussen de pijler en de damwanden. Hierdoor wordt de belasting in geval van aanvaren afgedragen op de damwanden. Daarna wordt het bovengrondse deel van de bouwkuip afgebroken (de buis - palen en damwanden worden afgebrand). De holle ruimten van de pijlers worden elk met circa 1500 m 3 aan zand gevuld met zand voor extra ballast en stabiliteit. De bepaalde plaatsingstoleranties voor de pij- lers en ook de landhoofden zijn dusdanig dat ze haalbaar z ijn voor waterwerk, maar niet over - dreven groot. Strikte maatvoering is dus van g root belang. 10 Hijsframes bevestigd aan de pijler Prisma + GPS Prisma + GPS Tijdelijk afdichten B 11 Op maat gemaakt hijsframe, circa 3,5 × 4,8 × 2,5 m (l × b × h) 10 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 1004-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 10 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 UIT VOERING L ANDHOOFDEN Voor het bouwen van de landhoofden werd tijdens de tenderfase uitgegaan van een natte bouwkuip. Uiteindelijk is gekozen om aan weerszijden een droge bouwkuip te maken van circa 5 × 5 m. In de landhoofden worden grote staalframes aan de combiwanden van de kades gelast (zie verderop). Om er voor te zorgen dat het laswerk aan de strenge kwaliteitseisen vol - doet, is besloten dit niet onder water uit te voe -ren en dus een droge bouwkuip te maken. Eerst wordt een gewapende onderwaterbeton - vloer gerealiseerd op circa NAP ?15 m. Vanwege de op waartse waterdruk worden ankerpalen toegepast die de vloer op zijn plek houden. N.A.P. Waterpeil 0,40- m 22000 822 1,40+ m 25,00- m B A 26,50- m 1,40+ m 25,00- m 26,50- m 23,75- m? Baggerniveau 20,00- m 23,75- m? Baggerniveau 21,00- m Langsdoorsnede C-C schaal 1 : 100 Dwarsdoorsnede A-A schaal 1 : 100 B A 60008000 1657 1657 20,00- m bk damwand bk damwand 1000 1000 bk damwandN.A.P. 0,40- m 1500 27,15- m 1500 822 26,75- m 27,15- m 26,75- m 12 Stellen van de pijlers 13 Fasering SO-constructie Binnen gewicht blijven van de pijlers was cruciaal voor het kunnen hijsen en daarmee de uitvoerbaarheid van de gekozen uitvoeringsmethode 11 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 1104-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 11 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 'opgehangen' en waarmee deze wordt inge- klemd. WANDELEMENTEN De dikte van de betonnen scheidende wand- elementen tussen de pijlers en landhoofden is in het ontwerp bepaald op 1 m. Ze zijn in de langsrichting voorgespannen om de beton- doorsnede en daarmee het gewicht te reduceren, en omdat ze op die manier beter te tillen zijn. De elementen zijn circa 25 m lang en 13,5 m hoog en bestaan uit twee delen. Het onderste deel is circa 5,5 m hoog, het bovenste circa 8 m hoog. De twee delen worden onderling niet gekoppeld, maar met behulp van een stalen tandverbinding op hun plek gehouden. Deze tandverbinding wordt onder water geseald en geïnjecteerd met grout. De bovenste elementen hebben elk twee sparingen, waar nadien de vispassages aan worden gekoppeld. Aan de bovenkant zit een uitkraging die dient als toe - komstige toegangsweg van de kade naar de zakdeur. Het betonopper vlak wordt hier opge - ruwd tot de gewenste stroefheid. Een op maat gemaakte stalen randelement, ook wel de 'spoiler ' genoemd, wordt onderaan het onderste plaatelement bevestigd. De vorm van deze spoiler is voorgeschreven en is van belang voor de juiste werking van de selectieve onttrekking (hydraulische randvoorwaarde). Op de voorbouwlocatie is in de onderzijde van de scheidende wanden een stalen bevestigingsbalk ingestort, waaraan de stalen spoilerelementen zijn voorgemonteerd. De wanden worden ingeklemd in de sponningen van de landhoofden en pijlers. Dit wordt gedaan met behulp van rubberen oplegblokken en injectiekussens die ver volgens met grout worden geïnjecteerd. Daaroverheen komt een rubberen profiel voor een waterdichte afwerking. G ladhei dsscherm zuid loopt aan k anaalzijde door ov er bocht deurbergk ade verharding Hekw erk h= 2000mm Afsluitende plaat t.b.v. hijsvoorziening 8x Mantelbuis i nw.?110 (i ncl. trekkoord) waar van 5 st. gereser- veerd voo r kabels rooster t.b.v. af dicht ing dilatatie aanlegni veau -23,0m N.A.P. toekomst ig aanl egniveau -25,0m N .A.P. ( zout vang) Isometrisch aanzicht Landhoofd noord 2.0 Isometrisch aanzicht Landhoofd noord (voet sponning) G ladhei dsscherm zuid loopt aan k anaalzijde door ov er bocht deurbergk ade verharding Hekw erk h= 2000mm Afsluitende plaat t.b.v. hijsvoorziening 8x Mantelbuis i nw.?110 (i ncl. trekkoord) waar van 5 st. gereser- veerd voo r kabels rooster t.b.v. af dicht ing dilatatie aanlegni veau -23,0m N.A.P. toekomst ig aanl egniveau -25,0m N .A.P. ( zout vang) Isometrisch aanzicht Landhoofd noord 2.0 Isometrisch aanzicht Landhoofd noord (voet sponning) 14 Isomet risch aanzicht van landhoofd noord (rechtsonder de voet van de sponning) Na uitharden van het onderwaterbeton wordt de kuip droog gepompt. De betonnen sponningbalk van de scheidende wanden, die wordt gebouwd op de voorbouw - locatie, wordt in de landhoofden in horizontale richting vastgezet door middel van twee stalen frames. Deze frames worden op twee hoogte -niveaus aan de combiwand van de bouwkuip bevestigd (fig. 14). In de sponningbalk zijn staalplaten ingestort, die aan de frames wor - den vastgelast. Aan de bovenzijde van de land- hoofden wordt op maaiveldniveau een beton- nen in-situ dekplaat aan de combiwanden aangebracht, waaraan de sponningbalk wordt 15 Bou w van de scheidende betonwanden op de voorbouwlocatie 12 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 1204-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 12 11-12-23 12:1611-12-23 12:16 ZAKDEUR Tussen de pijlers komt een zakdeur met hydrau- lisch bewegingswerk. De bediening van de deur gaat met behulp van cilinderstangen. Het belangrijkste voordeel van dit systeem, ten opzichte van een elektromechanisch systeem dat de deur met tandwielen bedient, is dat het minder gevoelig is voor maattoleranties. Gezien de prefab bouwwijze en de schaalgrootte van het werk is dat geen overbodige luxe. Een ander voordeel van het hydraulische systeem is dat de aandrijfverbindingen zich boven het water bevinden en daarmee beter zijn te onderhouden. Er is gekozen door een extern verstevigde deur met vakwerk. VISPASSAGES Een van de functies van het Binnenspuikanaal is vismigratie van en naar de zee. Daarom zijn er vier vispassages voorzien in de bovenste beton- nen wandelementen van de SO-constructie (fig. 16). Dit zijn betonnen bakken zo groot als fietstunnels die aan de bovenzijde zijn voorzien van rooster vloeren. In de bakken komen diverse tussenschotten. Ook van de vispassages is de hele geometrie inclusief de tussenschotten voorgeschreven. Vanwege de verschillende zoutgehaltes, de opstuwing en stroming in het water kan een hoogteverschil tot 40 cm ontstaan tussen de waterniveaus aan beide zijden van de SO-constructie. De schotten breken de stroom- versnelling en waterdrukken die door dit hoogte - verschil optreden en zorgen er voor dat de vissen rustig kunnen passeren. Ook de 4,5 m brede en 3,5 m hoge vispassages worden in zijn geheel als U-vormige bakken geprefabriceerd op de voor - bouwlocatie. Bovenin worden ze voorzien van s tabilisatieframes om de bakken stabiel te hou - den tijdens het hijsen. De twee lange bakken h angen volledig aan de scheidende wanden aan de zijde van de landhoofden. De twee korte bak - ken worden op stalen balken geplaatst die in de pi jlers zijn gemonteerd. UNIEKE CONSTRUCTIE Selectieve Onttrekking IJmuiden is vanwege zijn schaalgrootte een uniek project dat Nederland als waterbouwland nog steviger op de kaart zet. Door er voor te kiezen om zoveel mogelijk constructieonderdelen op de voorbouwlocatie te prefabriceren, kan veilig worden gewerkt en de beste kwaliteit worden verkregen. De werk - zaamheden hebben minimale invloed op het functioneren van het Binnenspuikanaal. Op het moment van verschijning van dit artikel zijn de pijlers gereed en worden de definitieve posities in het Binnenspuikanaal voorbereid. Dankzij weight watching gedurende het project, zijn de pijlers hijsbaar en kunnen ze in april 2024 daad - werkelijk op hun eindbestemming worden geplaatst. A BSK 2 3 4 1 A A 27650 500025380 5000 29734 Fender t.b.v. aanvaar bestendi gheid Fender t .b.v. aanvaar bestendi gheid Fender t .b.v. aanvaar bestendi gheid Fender t .b.v. aanvaar bestendi gheid B B C C Trekput Trekput Ei nde hekwerk h=2000 Einde hekwerk h=2000 schaal:1 : 200Bovenaanzicht SO-Constructie 16 Bo venaanzicht SO-constructie, met aan de landhoofden de lange en aan de pijlers de korte vispassages PROEFTUIN GEOPOLYMEERBETON De afdekplaten van beide buitentste vispassages van de vispassages worden uitgevoerd in geo - pol ymeerbeton. Het hiervoor ontwikkelde pro- duct is het eerste en tot op heden het enige dat door het Betoninnovatieloket is gevalideerd als goed en duurzaam alternatief voor cementbeton. Met de validatie accepteren onafhankelijke des - kundigen uit verschillende organisaties en onder leiding van CROW dit product. Selectieve Onttrek - king IJmuiden is één van de vier projecten die zijn geselecteerd om mee te doen aan de proeftuin van BouwCirculair. Rijkswaterstaat en TNO moni- toren het project de komende vijf jaar. ARTIKELENSERIE ZEESLUIS IJMUIDEN In Cement is in 2020 een vierluik verschenen over het ontwerp en de uitvoering van de nieuwe Zeesluis IJmuiden. De artike - len uit deze serie zijn tijdelijk gratis toegankelijk. 17 18 13 VAKBL AD 4 2023 04-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 1304-13-Selectieve onttrekking IJmuiden.indd 13 11-12-23 12:1711-12-23 12:17